Nadzór nad podmiotami, których działalność ma wpływ na bezpieczeństwo ruchu kolejowego i bezpieczeństwo eksploatacji kolei, regulacja transportu, zatwierdzanie i koordynowanie opłat za korzystanie z przyznanych tras pociągów, nadzór nad niedyskryminującym dostępem do infrastruktury kolejowej, równoprawne traktowanie uczestników rynku kolejowego, przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym, przestrzeganie praw pasażerów, zapewnienie spójności transportu kolejowego, to tylko niektóre z wielu zadań Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego. Obszar ten jest niezwykle trudny, nie tylko z uwagi na szerokie spektrum realizowanych procesów, często wiążących wymagania prawa technicznego i administracyjnego, ale również z uwagi na towarzyszący nam od kilku lat proces przechodzenia od systemu wymagań krajowych do systemu wymagań europejskich. Wiąże się to z koniecznością istotnej zmiany sposobu działania zarówno po stronie samej administracji publicznej, jak i klientów występujących z wnioskami o realizację określonych procesów.
Mimo posiadanego istotnego bagażu zaległych spraw historycznych z lat 1999 – 2012, w 2013 roku udało się wdrożyć szereg rozwiązań usprawniających działanie urzędu, co przełożyło się na zwiększenie tempa procedowania określonych kategorii spraw oraz likwidację części zaległości. Ponadto wykonaliśmy istotną pracę związaną z wdrażaniem inicjatyw ukierunkowanych na podnoszenie świadomości podróżnych, użytkowników przejazdów oraz dzieci i młodzieży w zakresie bezpiecznego zachowania na obszarze kolejowym.
Poniżej przedstawiamy dane charakteryzujące pracę Urzędu w roku 2013.
UTK - dostępne strony internetowe:
www.utk.gov.pl; www.pasazer.info.pl; www.zachowajbilet.pl
Zawierają: bazę certyfikatów i autoryzacji, akty prawa polskiego i UE, wytyczne i wyjaśnienia oraz stanowiska Prezesa UTK, wykaz licencjonowanych przewoźników kolejowych, aktualności, komunikaty prasowe, dobre praktyki – czyli podpowiedzi, co powinny zawierać wybrane przepisy wewnętrzne, programy szkoleniowe, statystyki miesięczne – dotyczące przewozów pasażerów i rzeczy, statystyki tematyczne, kwartalne – dotyczące transportu intermodalnego, punktualność pociągów.
UTK - nadzorca bezpieczeństwa i interoperacyjności:
Rola krajowego organu bezpieczeństwa (ang. National Safety Authority) w rozumieniu Art. 16 Dyrektywy 2004/49/WE, nakłada na UTK obowiązki w zakresie kształtowania warunków oraz egzekwowania bezpiecznego funkcjonowania rynku kolejowego w szczególności w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa przewozu osób i towarów. Zadaniem Urzędu jest również dbanie o zapewnienie interoperacyjności pomiędzy polskimi a europejskimi systemami/strukturami i pojazdami kolejowymi.
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku przeprowadzone zostały:
- 852 kontrole, w tym 33 kontrole Systemów Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS), 52 audyty certyfikujące System Zarządzania Utrzymaniem (MMS),
- 487 czynności sprawdzająco-monitorujących,
- 1911 postępowań sprawdzających parametry wyrobów na zgodność z typem.
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku wydano:
- 1614 zaleceń pokontrolnych, w tym 1267 zostało zrealizowanych, a 347 jest w trakcie realizacji,
- 304 decyzje administracyjne.
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r., tylko w obszarze związanym z wydawaniem uprawnień oraz potwierdzaniem kompetencji podmiotów i osób w zakresie związanym z bezpieczeństwem (m.in. certyfikaty bezpieczeństwa przewoźników kolejowych i autoryzacje zarządców infrastruktury, certyfikaty podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie, świadectwa bezpieczeństwa dla użytkowników bocznic, licencje dla maszynistów oraz rejestracje pojazdów kolejowych) zrealizowano 1 574 wnioski (odpowiednio 674 sprawy zaległe z lat 2004 – 2012 i 900 spraw, które wpłynęły w roku 2013).
W ramach działań związanych z dopuszczeniem do eksploatacji pojazdów, budowli i urządzeń, (świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu oraz zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji) w roku 2013 wydanych zostało 314 świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu oraz 306 zezwoleń na dopuszczenie do eksploatacji.
UTK - katalizator konkurencji
Prezes UTK jako krajowy regulator transportu kolejowego właściwy w zakresie regulacji transportu kolejowego w rozumieniu Art. 30 Dyrektywy 2001/14/WE sprawuje nadzór nad zapewnieniem niedyskryminującego dostępu przewoźników kolejowych do infrastruktury kolejowej, nadzór nad równoprawnym traktowaniemprzez zarządców wszystkich przewoźników kolejowych, w szczególności w zakresie rozpatrywania wnioskówo udostępnienie tras pociągów i dostępu do infrastruktury usługowej, jak również sprawuje nadzór nad zawieraniem i rozwiązywaniem umów o udostępnienie infrastruktury kolejowej, a także ustalaniem właściwego poziomu stawek opłat .
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku przeprowadzono:
- 5 postępowań administracyjnych w zakresie niedyskryminującego dostępu do infrastruktury,
- 16 postępowań w zakresie nadzoru nad zawieraniem/rozwiązywaniem umów o udostępnienie infrastruktury kolejowej,
- 126 postępowań z zakresu licencjonowania,
- 12 postępowań administracyjnych w sprawie zatwierdzenia stawek jednostkowych opłat oraz zmiany tych stawek (JSK),
a także
- opublikowano 36 opracowań statystycznych, z obszaru regulacji rynku kolejowego oraz bezpieczeństwa transportu kolejowego, o charakterze miesięcznym, kwartalnym lub rocznym, obejmujących swym zakresem m.in. zagadnienia dotyczące wielkości przewozów, transportu intermodalnego, punktualności pociągów, czy poziomu bezpieczeństwa sektora kolejowego. Stanowią one wiarygodne źródło informacji, co potwierdza rosnąca liczba zewnętrznych odniesień do źródeł statystycznych opracowywanych przez UTK.
UTK - opiniotwórca z zakresu publicznego transportu zbiorowego
Jako organ regulacyjny Prezes UTK posiada kompetencję do opiniowania projektów planów transportowych w zakresie przewozów pasażerskich w transporcie kolejowym oraz projektów umów o świadczenie usług publicznych.
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku zaopiniowano 5 planów transportowych / strategii rozwoju / projektów umów o świadczenie usług publicznych.
UTK - rzecznik praw pasażerów
Jako krajowy organ wykonawczy (ang. National Enforcement Body) obowiązkiem urzędu jest zapewnienie przestrzegania praw pasażerów oraz podnoszenie jakości i efektywności świadczonych usług pasażerskich przewozów kolejowych – w rozumieniu Art. 30 Rozporządzenia 1371/2007
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku wpłynęło:
- 1127 skarg wynikających z opóźnień pociągów, braku informacji o połączeniach, problemów ze skomunikowaniem pociągów oraz brakiem zapowiedzi/informacji na dworcach, stacjach, przystankach oraz w samym pociągu.
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku przeprowadzono:
- 16 postępowań administracyjnych dotyczących m.in. nieopublikowania regulaminów, taryfy, cennika, niewłaściwego działania systemu rezerwacji miejsc, sprzedaży miejscówek „zerowych”, wykonywania przewozu taborem zagrażającym bezpieczeństwu podróżnych, nieopublikowania rozkładu jazdy, nieprawidłowego działania Systemu Dynamicznej Informacji Pasażerskiej.
W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 roku nałożono kary pieniężne o łącznej wysokości:
- 1 332 925,79 PLN
UTK - edukacja i informacja
- Opracowano i udostępniono jednolite standardy dotyczące bezpieczeństwa ruchu dla wszystkich przewoźników – tzw. dobre praktyki w zakresie: techniki pracy manewrowej, użytkowaniu radiołączności pociągowej, maszynisty pojazdu trakcyjnego;
- Wspólnie z przedstawicielami sektora sfinalizowano pierwszy etap działań ukierunkowanych na opracowanie jednolitych wytycznych w zakresie obsługi i utrzymania hamulców pojazdów kolejowych oraz postępowania po wypadkach, poważnych wypadkach i incydentach;
- Opracowano i udostępniono poradniki i ulotki informacyjne dla pasażerów, maszynistów oraz kierowców;
- Dostosowano strony internetowe dla potrzeb osób niepełnosprawnych; Portale znalazły się w ścisłej czołówce V edycji konkursu "Strona Internetowa bez Barier" organizowanego przez Fundację Widzialni (2 miejsce dla strony www.utk.gov.pl i 6 miejsce dla strony www.pasazer.info.pl);
- Zorganizowano Kolejowe ABC, czyli bezpośrednie spotkania z najmłodszymi w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa.