Dziś przypada Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych. Branża kolejowa jest szczególnie odpowiedzialna za dostępność usług transportowych dla wszystkich zainteresowanych. Wymagania dotyczące technicznej dostępności kolei dla pasażerów o szczególnych potrzebach określa rozporządzenie Komisji (UE) nr 
300/2014 z 18 grudnia 2014 r. w sprawie technicznych specyfikacji interoperacyjności odnoszących się do dostępności systemu kolei Unii dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej możliwości poruszania się (TSI-PRM). Akt ten jest jedyną tak szczegółową regulacją, której przepisy precyzują kwestię dostępności systemu kolejowego dla pasażerów z niepełnosprawnością oraz o ograniczonej możliwości poruszania się. Aktualny TSI-PRM pochodzi z 2017 r. i obejmuje działania zarówno dotyczące infrastruktury dworcowej, jak i taboru. Zgodnie z założeniami tego dokumentu, do 2023 r. dostosowanie poszczególnych elementów wyniesie, w przypadku:
- dworców kolejowych: 46,6%,
- peronów: 51,6%,
- kolejowego taboru przewozowego – średnio 35%, w tym dla:
(i) wagonów pasażerskich: 7,9%,
(ii) spalinowych pojazdów silnikowych: 95,7%,
(iii) elektrycznych zespołów trakcyjnych: 67,7%,
(iv) elektrycznych pojedynczych wagonów silnikowych: 100%.
Z analizy planów transportowych przeprowadzonej przez Urząd Transportu Kolejowego wynika, że do 2024 r., w przypadku pociągów o charakterze użyteczności publicznej, ma być zapewnione 100-procentowe dostosowanie dla osób z niepełnosprawnością i o ograniczonej możliwości poruszania się.
Największym wyzwaniem nie jest sama realizacja przyjętych planów czy harmonogramów, ale zapewnienie, by ich finalne „produkty” były rzeczywiście użyteczne dla docelowych odbiorców, a jednocześnie cechowały się spójnością, intuicyjnością i możliwie prostą obsługą. Dlatego niezbędne jest opracowanie jednolitych standardów – czy to dostępności obiektów dworcowych, taboru, jakości obsługi pasażerów, czy też dostępności usług cyfrowych oferowanym pasażerom. Opracowana w 2017 r. na zlecenie Urzędu Transportu Kolejowego ekspertyza dotycząca dostępności kolejowych obiektów obsługi podróżnych wykazała, że zasadniczym problemem w Polsce, który ogranicza dostępność przestrzeni i środków transportu, jest właśnie brak szczegółowych standardów, które byłyby zgodne z zasadami projektowania uniwersalnego.
Przy Prezesie UTK działa zespół zadaniowy ds. osób o ograniczonej możliwości poruszania się, w skład którego wchodzą przedstawiciele wszystkich polskich pasażerskich przewoźników kolejowych, PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. oraz grupy PKP S.A. - Pracę na kolei często określa się jako służbę. Jesteśmy przekonani, że jednym z jej aspektów powinno być służenie pomocą osobom, które na co dzień muszą pokonywać wiele barier – mówił Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego podczas inauguracji pracy zespołu.
Prezes UTK od lat podejmuje działania, które mają zwiększyć dostępność kolei dla wszystkich pasażerów. Oprócz bieżącego nadzoru nad realizacją obowiązków ustawowych spoczywających na przedsiębiorstwach kolejowych w zakresie obsługi pasażerów, podejmowane są również działania mające na celu promowanie najlepszych praktyk w zakresie wspierania osób z niepełnosprawnościami na wszystkich etapach podróży koleją.
Z myślą o pracownikach przewoźników kolejowych, zarządców infrastruktury i sprzedawców biletów, którzy mają bezpośredni kontakt z pasażerami, UTK razem z Fundacją Integracja opracowali poradnik „Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością”. Także do tej grupy pracowników skierowane było specjalne szkolenie, które odbyło się w 2018 r. w ramach projektu edukacyjnego „Akademia Wiedzy Kolejowej UTK”. - Usługi świadczone osobom z niepełnosprawnością powinny mieć przynajmniej taką jakość, jak usługi oferowane pozostałym pasażerom. Dlatego zależy nam na eliminowaniu barier w dostępie do transportu kolejowego – stwierdził podczas szkolenia Ignacy Góra.
Urząd Transportu Kolejowego pracuje również nad dokumentem, który przekrojowo będzie obrazował aktualnie obowiązujący system ulg ustawowych w transporcie. Celem tego dokumentu jest z jednej strony diagnoza obecnej sytuacji, a z drugiej – rozpoczęcie publicznej dyskusji na temat kierunków pożądanych zmian.
W ubiegłym miesiącu Urząd Transportu Kolejowego dołączył do grona sygnatariuszy „Partnerstwa na rzecz dostępności” w ramach rządowego programu „Dostępność Plus”. Podpis pod deklaracją partnerstwa złożył Prezes UTK Ignacy Góra. Warto dodać, że UTK jest jednym z pierwszych centralnych urzędów, które przystąpiły do tej inicjatywy. Sam urząd jest instytucją bardzo dobrze przygotowaną do zajmowania się tematyką osób z niepełnosprawnościami. W niedawno zakończonym „Raporcie wstępnym z monitoringu wdrażania postanowień Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami” UTK uzyskał bardzo dobre oceny we wszystkich obszarach objętych monitoringiem.