Urząd Transportu Kolejowego Licencjonowanie -

Działalność gospodarcza polegająca na wykonywaniu przewozów kolejowych osób lub rzeczy albo na świadczeniu usług trakcyjnych podlega licencjonowaniu.        

Przedsiębiorstwo jest upoważnione do ubiegania się o wydanie licencji w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę (art. 17 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego, zwanej dalej „dyrektywą 2012/34/UE”).

Zgodnie z art. 3 pkt 1 dyrektywy 2012/34/UE „przedsiębiorcą kolejowym” jest każde przedsiębiorstwo publiczne lub prywatne posiadające licencję, którego działalność podstawowa polega na świadczeniu usług w transporcie towarowym lub pasażerskim koleją z zastrzeżeniem, że przedsiębiorstwo to zapewnia pojazdy trakcyjne; obejmuje to także przedsiębiorstwa, które tylko dostarczają pojazdy trakcyjne (art. 3 pkt 1 dyrektywy 2012/34/UE).

Licencjonowanie transportu kolejowego ma na celu zapewnienie, że prawo dostępu do rynku transportu kolejowego jest stosowane w sposób jednakowy i niedyskryminujący w stosunku do przedsiębiorców, którzy chcą na tym rynku świadczyć usługi przewozu osób i rzeczy jak również usługę trakcyjną. 

W celu zapewnienia właściwego świadczenia tych usług oraz ochrony klientów i osób trzecich konieczne jest zagwarantowanie, że przedsiębiorca kolejowy zawsze będzie spełniał wymagania:

• dobrej reputacji;
• wiarygodności finansowej;
• kompetencji zawodowych;
• dysponowania taborem kolejowym;
• odpowiedzialności cywilnej.

Licencja, zgodnie z art. 3 pkt 14 dyrektywy 2012/34/UE, oznacza licencję wydaną przedsiębiorstwu przez organ wydający licencje, poprzez którą zostaje uznana jego zdolność do wykonywania przewozów kolejowych jako przedsiębiorstwo kolejowe: zdolność ta może być ograniczona do świadczenia określonych rodzajów przewozów.

Licencja na wykonywanie usług transportu kolejowego wydawana jest na Wzorze dokumentu licencyjnego (link), określonego w załączniku I i II do Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2015/171 z dnia 4 lutego 2015 r. w sprawie niektórych aspektów procedury wydawania licencji przedsiębiorstwom kolejowym, zwanego dalej „rozporządzeniem 2015/171/UE” i uwzględnia rodzaje usług, które mają być świadczone przez przedsiębiorcę (przewozy pasażerskie lub/i przewozy towarowe lub/i dostarczanie pojazdów trakcyjnych).

Wzór dokumentu licencyjnego obejmuje:

• licencję na wykonywanie usług transportu kolejowego oraz
• załącznik do licencji dotyczący ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej.

O wydanej licencji Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, zwany dalej Prezesem UTK", informuje Europejską Agencję Kolejową. (link)

Każdorazowo, gdy licencja jest przyznawana, zmieniana w sposób istotny w odniesieniu do dokumentu licencyjnego, zawieszana, cofana lub zastępowana licencją tymczasową, licencja sporządzana jest w oparciu o ten format (art. 3 ust. 1 rozporządzenia 2015/171/UE).

Taka licencja sama w sobie nie uprawnia do dostępu do infrastruktury kolejowej. Dokumentem uprawniającym przewoźnika kolejowego do uzyskania dostępu do infrastruktury kolejowej jest również certyfikat bezpieczeństwa.

Licencje wydane przez Prezesa UTK na dotychczasowych wzorach zachowują ważność.

Wniosek o wydanie licencji

Wniosek o wydanie licencji zawiera informacje dotyczące sytuacji prawnej przedsiębiorstwa.

Wniosek o wydanie licencji powinien zawierać (art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 1727, z późn. zm.):

• nazwę przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres;
• numer w rejestrze przedsiębiorców, jeśli przedsiębiorstwo taki numer posiada;
• numer identyfikacji podatkowej (NIP);
• imiona i nazwiska osób uprawnionych do występowania w imieniu przedsiębiorcy;
• określenie przedmiotu i zakresu wykonywania działalności, na którą ma być udzielona licencja, w tym planowane rodzaje usług w transporcie kolejowym, świadczone na podstawie licencji (art. 3 pkt 1 dyrektywy 2012/34/UE):
  • przewozy pasażerskie;
  • przewozy towarowe;
  • dostarczanie pojazdów trakcyjnych.

Do wniosku o wydanie licencji załączane są dokumenty – celem udowodnienia przed rozpoczęciem licencjonowanej działalności, że przedsiębiorstwo w każdej chwili będzie zdolne spełniać wymagania, dotyczące:

• dobrej reputacji;
• wiarygodności finansowej;
• kompetencji zawodowych;
• dysponowania taborem kolejowym;
• odpowiedzialności cywilnej.

(art. 46, 47, 48 ustawy o transporcie kolejowym i art. 3 pkt 1, art. 18, 19, 20, 21, 22 dyrektywy 2012/34/UE).

Do takich celów każde przedsiębiorstwo, składające wniosek o wydanie licencji dostarcza wszelkie użyteczne w tym zakresie informacje (art. 47, 48 ustawy o transporcie kolejowym i art. 18 dyrektywy 2012/34/UE).

Wykaz wymaganych dokumentów załączanych do wniosku o wydanie licencji, w tym oświadczeń, opracowany na podstawie art. 46, 47, 48 ustawy o transporcie kolejowym, art. 3 pkt 1, art. 18, 19, 20, 21, 22 dyrektywy 2012/34/UE oraz art. 5 ust. 4-5 rozporządzenia 2015/171/UE określony został w Załącznikach 1 – 5 do wniosku o wydanie licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego.

Wniosek o wydanie licencji i dokumenty wystawione przez przedsiębiorstwo powinny być sporządzone w języku polskim lub przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego i podpisane przez osoby upoważnione do reprezentacji przedsiębiorstwa, zgodnie z aktualnym odpisem z Krajowego Rejestru Sądowego, lub Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, lub należycie umocowanych pełnomocników (wyznaczonego pełnomocnika do reprezentacji przedsiębiorstwa). Wszystkie odpisy dokumentów powinny być poświadczone za zgodność z oryginałem (art. 76a § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, zwanej dalej „k.p.a.”). Złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie prokury lub pełnomocnictwa do reprezentacji przedsiębiorstwa w danej sprawie administracyjnej, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 1827), podlega opłacie skarbowej.

Wymagania wydania licencji

1. Wymaganie dotyczące dobrej reputacji

Wymaganie dotyczące dobrej reputacji uważa się za spełnione (art. 46 pkt 1 ustawy o transporcie kolejowym, art. 19 dyrektywy 2012/34/UE), jeśli przedsiębiorstwo lub osoby nim zarządzające wykażą, że spełniają następujące warunki:

1. nie były skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa umyślne: przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów, środowisku lub prawom osób wykonujących pracę zarobkową oraz przestępstwa skarbowe;
2. nie ogłoszono ich upadłości.

Wykaz wymaganych dokumentów i oświadczeń zawarty jest w Załączniku 1 do wniosku o wydanie licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego.

2. Wymaganie dotyczące wiarygodności finansowej

Wymaganie wiarygodności finansowej (art. 47 ust 3 ustawy o transporcie kolejowym, art. 20 dyrektywy 2012/34/UE) uznaje się za spełnione, gdy przedsiębiorstwo jest w stanie wykazać, że jest zdolne do wypełnienia rzeczywistych i potencjalnych zobowiązań finansowych przez okres 12 miesięcy od dnia udzielenia licencji.

Prezes UTK może odmówić wydania licencji przedsiębiorcy, który doprowadził do znacznych zaległości publicznoprawnych (art. 47 ust. 4 ustawy o transporcie kolejowym).

Uznaje się, że przedsiębiorstwo nie ma zdolności finansowej, jeżeli w wyniku jego działalności pojawiają się znaczne lub powtarzające się zaległości podatkowe lub związane z ubezpieczeniem społecznym (art. 20 ust. 3 dyrektywy 2012/34/UE).

Wymagania dotyczące zdolności finansowej sprawdzane są na podstawie informacji przedłożonych zgodnie z Załącznikiem 2 do wniosku o wydanie licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego.

3. Wymaganie dotyczące kompetencji zawodowych

Wymaganie dotyczące kompetencji zawodowych (art. 47 ust. 5 ustawy o transporcie kolejowym) uważa się za spełnione, jeśli przedsiębiorstwo:

1. wykaże, że posiada lub zobowiąże się, że będzie posiadać organizację zarządzania, umożliwiającą sprawowanie właściwego nadzoru nad licencjonowaną działalnością oraz przestrzeganiem bezpieczeństwa w transporcie kolejowym, z chwilą rozpoczęcia działalności objętej licencją;
2. wykaże, że zatrudnia lub zobowiąże się, że z chwilą rozpoczęcia działalności objętej licencją zatrudni pracowników odpowiadających za bezpieczeństwo ruchu kolejowego posiadających wymagane kwalifikacje.

Wymagane dokumenty i oświadczenia zawarte są w Załączniku 3 do wniosku o wydanie licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego.

4. Wymaganie dotyczące dysponowania taborem kolejowym

Wymaganie dotyczące dysponowania taborem kolejowym (art. 47 ust. 6 ustawy o transporcie kolejowym, art. 3 pkt 1 dyrektywy 2012/34/UE) uznaje się za spełnione, jeśli przedsiębiorca:

1. dysponuje lub zobowiąże się do dysponowania pojazdami kolejowymi, w tym wagonami i lokomotywami kolejowymi;
2. utworzy lub zobowiąże się do utworzenia z dniem rozpoczęcia licencjonowanej działalności systemu utrzymania i obsługi pojazdów kolejowych.

Wymagane dokumenty i oświadczenia zawarte są w Załączniku 4 do wniosku o wydanie licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego.

5. Wymagania dotyczące ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej

Wymagania dotyczące ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (art. 47 ust. 7 ustawy o transporcie kolejowym, art. 22 dyrektywy 2012/34/UE, art. 5 ust. 4-5 rozporządzenia 2015/171/UE) uznaje się za spełnione, gdy przedsiębiorca posiada odpowiednie ubezpieczenie lub gwarancje na warunkach rynkowych w celu pokrycia, zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym, swojej działalności cywilnej od wypadku, w szczególności w odniesieniu do pasażerów, bagażu, przesyłek, poczty i osób trzecich. 

Wymagane dokumenty i oświadczenia zawarte są w Załączniku 5 do wniosku o wydanie licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego.

Rozpoznawanie wniosku o wydanie licencji

Prezes UTK podejmuje decyzję w sprawie złożonego wniosku o wydanie licencji w możliwie najkrótszym czasie, lecz nie później niż w trzy miesiące po przedłożeniu wszystkich informacji, wymienionych w Załącznikach 1-5 (art. 25 ust. 2 dyrektywy 2012/34/UE).

Po złożeniu przez przedsiębiorcę wniosku o wydanie licencji, organ sprawdza wniosek pod względem formalnym, a następnie:

1. w przypadku kompletności wniosku o wydanie licencji i załączonych dokumentów:

• informuje o tym przedsiębiorstwo, w terminie jednego miesiąca od wpływu wniosku o wydanie licencji (art. 7 ust. 1 rozporządzenia 2015/171/UE);
• zawiadamia o wszczęciu postępowania administracyjnego (art. 61 k.p.a.) z wniosku o wydanie licencji;

2. w przypadku niekompletności wniosku o wydanie licencji, w tym wymaganych dokumentów:

• wzywa przedsiębiorstwo do uzupełnienia braków (§ 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 5 czerwca 2009 r. w sprawie trybu składania i rozpatrywania wniosków o udzielenie licencji na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na wykonywaniu przewozów kolejowych osób lub rzeczy albo na świadczeniu usług trakcyjnych oraz wzorów licencji, zwanego dalej „rozporządzeniem MIR”), a następnie:
• jeśli braki zostaną uzupełnione w terminie:
  • informuje przedsiębiorstwo, w terminie jednego miesiąca od wpływu uzupełnionych braków o kompletności wniosku o wydanie licencji, w tym dokumentów (art. 7 ust. 1 rozporządzenia 2015/171/UE);
  • zawiadamia o wszczęciu postępowania administracyjnego (art. 61 k.p.a.) z wniosku o wydanie licencji;
• jeśli braki nie zostaną uzupełnione w terminie:
  • zawiadamia przedsiębiorstwo o pozostawieniu wniosku o wydanie licencji bez rozpoznania (§ 3 ust. 3 rozporządzenia MIR ).

W wyjątkowych przypadkach termin poinformowania przedsiębiorstwa w zakresie kompletności wniosku o wydanie licencji i załączonych dokumentów można wydłużyć o dwa tygodnie, o czym przedsiębiorstwo zostaje poinformowane. (art. 7 ust. 1 rozporządzenia 2015/171/UE).

Weryfikacja wniosku o wydanie licencji pod względem formalnym następuje tylko w oparciu o materiały dowodowe, przedłożone zgodnie z wymaganiami określonymi w Załącznikach 1-5 do wniosku o wydanie licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego.

Po spełnieniu wymagań formalnych następuje weryfikacja merytoryczna wniosku o wydanie licencji.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości we wniosku o wydanie licencji lub w Załącznikach następuje wezwanie przedsiębiorstwa do przedłożenia, w wyznaczonym terminie, właściwie sporządzonej dokumentacji (§ 4 ust. 2 rozporządzenia MIR), a następnie:

• jeśli właściwie sporządzone dokumenty zostaną przedłożone w terminie:
  • następuje analiza dokumentów pod względem spełniania przez przedsiębiorstwo niezbędnych wymagań do wydania licencji;
• jeśli właściwie sporządzone dokumenty nie zostaną przedłożone w terminie:
  • następuje rozpatrzenie wniosku na podstawie posiadanych dokumentów (§ 4 ust. 3 rozporządzenia MIR).

Wydanie licencji

Wydanie licencji następuje przy spełnieniu wymagań określonych w art. 46 ustawy o transporcie kolejowym, art. 18 dyrektywy 2012/34/UE, art. 45 ustawy o transporcie kolejowym i § 5 ust. 1 rozporządzenia MIR. W takim przypadku następuje:

• sporządzenie protokołu z postępowania administracyjnego o wydanie licencji (§ 5 ust. 2 rozporządzenia MIR);
• wydanie licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego na Wzorze dokumentu licencyjnego;
• dostarczenie przedsiębiorstwu licencji na wykonywanie usług transportu kolejowego;
• zawiadomienie przedsiębiorstwa o wydaniu licencji i należnej opłacie za wydanie licencji (art. 50 ustawy o transporcie kolejowym i § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 22 października 2009 r. w sprawie opłaty za udzielenie licencji i licencji tymczasowej na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu kolejowego, zwanego dalej „rozporządzeniem o opłacie”), poprzez dostarczenie przedsiębiorstwu zawiadomienia o wydaniu licencji;
• notyfikacja dokumentu licencyjnego w bazie Europejskiej Agencji Kolejowej.

Wykaz przedsiębiorstw kolejowych publikowany jest na stronie internetowej UTK. (link)

Odmowa wydania licencji

Odmowa wydania licencji następuje przy niespełnieniu wymagań określonych w art. 46 ustawy o transporcie kolejowym, art. 18 dyrektywy 2012/34/UE, art. 45 ustawy o transporcie kolejowym i § 5 ust. 1 rozporządzenia MIR. W takim przypadku następuje wydanie i dostarczenie przedsiębiorstwu decyzji o odmowie wydania licencji wraz z uzasadnieniem.

Wydanie licencji tymczasowej

Zgodnie z art. 43 ust. 4a ustawy o transporcie kolejowym, w przypadku zawieszenia lub cofnięcia licencji z powodu niespełniania wymagań dotyczących wiarygodności finansowej, Prezes UTK może wydać licencję tymczasową na przeprowadzenie zmian w przedsiębiorstwie, pod warunkiem, że nie będzie to zagrażać bezpieczeństwu prowadzonej działalności. Licencja tymczasowa jest ważna nie dłużej niż przez 6 miesięcy od dnia jej wydania.

Rozszerzenie działalności

W przypadku gdy przedsiębiorstwo zamierza znacząco zmienić lub rozszerzyć swoją działalność, np. o nowe rodzaje usług (przewozy pasażerskie, przewozy towarowe, dostarczanie pojazdów trakcyjnych), jego licencja jest ponownie przedkładana do zatwierdzenia organowi wydającemu licencję. Każdorazowo, gdy licencja jest przyznawana, zmieniana w sposób istotny w odniesieniu do dokumentu licencyjnego, licencja sporządzana jest w oparciu o ten format (art. 3 ust. 1 rozporządzenia 2015/171/UE).

Zmiana danych w licencji

Posiadacz licencji jest obowiązany zgłaszać na piśmie organowi, który udzielił licencji, wszelkie zmiany danych określonych w licencji. Każdorazowo, gdy licencja jest przyznawana, zmieniana w sposób istotny w odniesieniu do dokumentu licencyjnego, licencja sporządzana jest w oparciu o ten format (art. 3 ust. 1 rozporządzenia 2015/171/UE).

W związku z powyższym przewoźnik kolejowy, w myśl art. 155 k.p.a., winien przedłożyć Prezesowi UTK wniosek o zmianę danych w posiadanych licencjach, w którym winien scharakteryzować przyczynę powstającej zmiany, w szczególności w przypadku połączenia lub przejęcia przedsiębiorstwa. Do wniosku o zmianę danych należy dołączyć dowód dotyczący poziomu i zakresu posiadanego ubezpieczenia z tytułu odpowiedzialności cywilnej działalności w razie wypadków, to jest: dokument potwierdzający aktualne ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej od wypadku, w szczególności w odniesieniu do pasażerów, bagażu, przesyłek, poczty i osób trzecich lub gwarancję na warunkach rynkowych w celu pokrycia, zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym, swojej odpowiedzialności cywilnej od wypadku, w szczególności w odniesieniu do pasażerów, bagażu, przesyłek, poczty i osób trzecich.

Powyższe dokumenty powinny zawierać informację o przedmiocie ubezpieczenia (tj. wskazywać w sposób jednoznaczny, że ubezpieczenie obejmuje odpowiedzialność cywilną od wypadku w odniesieniu do pasażerów, bagażu, przesyłek, poczty i osób trzecich), a także informacje dotyczące wyznaczonego okresu ważności, zakresu geograficznego oraz kwoty ubezpieczenia.

Odpis ww. dokumentu dotyczącego ubezpieczenia OC powinien zostać poświadczony za zgodność z oryginałem, zgodnie z art. 76a § 2 k.p.a.

Opłata za udzielenie licencji

Za udzielenie licencji i licencji tymczasowej pobierana jest opłata (art. 50 ustawy o transporcie kolejowym i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia o opłacie).

Za udzielnie licencji pobiera się opłatę w wysokości stanowiącej równowartość w złotych 1750 euro ustaloną przy zastosowaniu obowiązującego w dniu udzielenia licencji kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski.

Za udzielenie licencji tymczasowej pobiera się opłatę w wysokości stanowiącej równowartość w złotych 175 euro ustaloną przy zastosowaniu obowiązującego w dniu udzielenia licencji kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski.

Zasady prowadzenia postępowań wraz z załącznikami znajdują się w zakładce Usługi>Przewoźnicy.