Urząd Transportu Kolejowego Fundusze unijne jako czynnik rozwoju branży kolejowej – konferencja UTK - Aktualności Europejskiego Roku Kolei -

Forum Fundusze Unijne – rozwój transportu kolejowego w Polsce było drugim z serii spotkań zorganizowanych w trakcie Europejskiego Roku Kolei przez Urząd Transportu Kolejowego. Prelekcje odbyły się w formie zdalnej, natomiast debata w formie mieszanej – część uczestników prowadziła dyskusje w siedzibie UTK, a część łączyła się zdalnie.

– W trakcie poprzedniego spotkania rozmawialiśmy o tym co zrobić, by zachęcić społeczeństwo do korzystania z transportu kolejowego. Dziś będziemy rozmawiać o podobnych sprawach, ale z innej perspektywy: jak inwestycje kolejowe związane są z funduszami europejskimi – powiedział otwierając Forum dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego. Prezes UTK przedstawił projekty realizowane przez urząd z wykorzystaniem dofinansowania unijnego - Kampania Kolejowe ABC, Centrum Egzaminowania i Monitorowania Maszynistów oraz Akademia Bezpieczeństwa Kolejowego. Ignacy Góra mówił także o projektach, które mogłyby być finansowane ze środków europejskich, a są istotne z punktu widzenia bezpieczeństwa kolejowego – system ETCS Limited Supervision i nowoczesne systemy monitoringu przejazdów.

- Priorytetem dla nowej perspektywy jest dalszy wzrost atrakcyjności przewozów. Zarówno przewozów towarowych, jak i pasażerskich, a możemy tego dokonać poprzez zapewnienie odpowiedniej infrastruktury Wspólnym mianownikiem tych działań, co trzeba powiedzieć na konferencji organizowanej przez UTK, jest poprawa bezpieczeństwa kolei –mówił Andrzej Bittel, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury. Andrzej Bittel przedstawił priorytety w krajowej polityce transportu kolejowego w perspektywie finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027.

O priorytetach Unii Europejskiej w zakresie transportu kolejowego w perspektywie finansowej 2021-2027 mówiła Katarzyna Zielińska-Heitkötter, Zastępca Dyrektora Departamentu Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej. Jej zdaniem podstawowymi priorytetami, jakimi kieruje się ministerstwo, są te wynikające z Europejskiego Zielonego Ładu i Agendy Cyfrowej kwestie związane z konsekwencjami epidemii Covid-19 oraz wynikające z krajowych dokumentów strategicznych przygotowanych przez Ministerstwo Infrastruktury. Rozwój transportu kolejowego będzie wpływał pozytywnie na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i zwiększenie roli kolei w transporcie lądowym. Zadaniami realizowanymi w ramach priorytetów będzie zapewnienie i zrównoważenie dostępności transportu kolejowego, integracja różnych środków transportu, rozwój sieci transeuropejskiego TEN –T oraz wzrost udziału transportu kolejowego w ruchu pasażerskim i towarowym.

Główne ryzyka we wdrażaniu projektów unijnych zostały przedstawione przez Dyrektor CUPT, Joannę Lech. Najważniejszym z nich jest konieczność przesunięcia środków z perspektywy 2014-2020 na bieżącą. Środki przesunięte obciążają jednak budżet perspektywy 2021-2027. Kolejne zagrożenia to zmiany przepisów: środowiskowych, budowlanych, norm technicznych czy opóźnienia wydawania decyzji administracyjnych. Ważnym czynnikiem jest wzrost cen, szczególnie materiałów budowlanych. Z tym często wiążą się zmiany zakresów projektów wpływających na zmiany cen. Istotne są też oferty przekraczające kosztorysy. Organizacyjnymi zagrożeniami są procedury przetargowe, napięte harmonogramy i kumulacja inwestycji. Wielokrotnie powodem zagrożeń jest też niedostatek potencjały kadrowego i inwestycyjnego.

Maciej Gładyga, Dyrektor Biura Izby Gospodarczej Transportu Lądowego stwierdził, że w inwestycjach budowlanych potrzebna jest systemowa zmiana dotycząca modelu prefinansowania inwestycji. Obecny opiera się na koncentracji ogłaszania przetargów. Po tym następuje długa cisza. Taki model dewastuje rynek. Również przewoźnicy oczekują zmian w programach unijnych obejmujących inwestycje taborowe. Wiele zmian jest niezależnych od  rynku – to chociażby wynik wprowadzanych nowych regulacji unijnych.

W pierwszej części spotkania przedstawiony był zarys ciekawszych programów unijnych z branży kolejowej. Prezentację poświęconą Kampanii Kolejowe ABC przedstawił Karol Kłosowski, Dyrektor Departamentu Przewozów Pasażerskich UTK. O programie unijnym związanym z zakupem 12 sztuk nowych pięcioczłonowych Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych opowiadał Konrad Wojnarowski, Zastępca Dyrektora Biura Strategii i Rozwoju, „Koleje Mazowieckie -KM” sp. z o.o. Romuald Mądry, Zastępca Dyrektora Centrum Realizacji Inwestycji z PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. przekazał widzom opis realizacji dwóch programów związanych z modernizacją linii kolejowej E65/C-E 65 na odcinku Warszawa - Gdynia – w zakresie warstwy nadrzędnej LCS, ERTMS/ETCS/GSM-R, DSAT oraz zasilania układu trakcyjnego oraz o pracach na liniach kolejowych nr 68, 565 na odcinku Lublin – Stalowa Wola Rozwadów. Na koniec pierwszej części konferencji Piotr Obrycki, Dyrektor Biura Badań i Rozwoju oraz Damian Artyszak, Starszy Specjalista z PKP Energetyka S.A. zaprezentowali materiał dotyczący magazynów energii elektrycznej działających jako system dynamicznej redukcji obciążenia podstacji trakcyjnej. Magazyn taki powstał dzięki pomocy programu unijnego.

Ogólnopolskie Forum Kolejowe zakończyło się debatą „Wąskie gardła” w realizacji inwestycji kolejowych, w której wzięli udział Joanna Lech, p.o. Dyrektor CUPT oraz Ewa Karasińska, Dyrektor Departamentu Projektów Kolejowych CUPT; Marita Szustak, Prezes Izby Gospodarczej Transportu Lądowego; Jakub Kapturzak, Zastępca Dyrektora Departamentu Kolejnictwa w Ministerstwie Infrastruktury; Romuald Mądry – Zastępca Dyrektora Centrum Realizacji Inwestycji PKP PLK oraz Kamil Wilde, Wiceprezes Urzędu Transportu Kolejowego.

Uczestnicy omawiali potencjalne zagrożenia w wydatkowaniu środków, takie jak np. przepisy środowiskowe czy możliwa kumulacja wniosków dotyczących certyfikacji zakończonych inwestycji. Wiceprezes UTK, Kamil Wilde przypomniał, że kolej jest najbezpieczniejszym lądowym środkiem transportu, ale potrzebne są inwestycje w nowoczesne system bezpieczeństwa, by zastąpić wiekowy już SHP. Wskazywane były również nowe możliwości kierowania środków europejskich tak, by odnosiły skutek w postaci zachęcania do korzystania z kolei. Narzędziem ułatwiającym podejmowanie decyzji kierunkowych może być stworzony przez Centrum Unijnych Projektów Transportowych Zintegrowany Model Ruchu - Przychodzimy właśnie do tego etapu kiedy model będzie narzędziem wykorzystywanym do wspierania procesu decyzyjnego – podsumowała prace nad aplikacją Joanna Lech, p. o. Dyrektor CUPT. - Jest to narzędzie które pomoże podejmować decyzje, ale nigdy za nikogo żadnej decyzji nie podejmie – dodała.

- Chciałbym zwrócić uwagę, że jeszcze nigdy nie było tylu pieniędzy inwestowanych w kolej, nigdy tak nie zmieniała się polska infrastruktura, nie było takich środków na modernizację i zakup nowych pojazdów kolejowych – podsumował dyskusję dotyczącą środków unijnych dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.

Prezentacje oraz zapis Forum dostępny jest na stronie internetowej UTK.

Forum jest realizowane w ramach Projektu POIiŚ nr 5.2-25 pn. „Bezpiecznie Koleją – Wybierz Kolej – Europejski Rok Kolei” współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 oś priorytetowa V: Rozwój transportu kolejowego w Polsce, działanie 5.2: Rozwój transportu kolejowego poza TEN-T.