System opłat za dostęp do infrastruktury opiera się na Ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2015 r., poz. 1297, z późn. zm.)
Do zadań Prezesa UTK, w zakresie regulacji transportu kolejowego, należy:
- zatwierdzanie i koordynowanie opłat za korzystanie z przyznanych tras pociągów infrastruktury kolejowej pod względem zgodności z zasadami ustalania tych opłat;
- nadzór nad zapewnieniem równości dostępu przewoźników kolejowych do infrastruktury kolejowej;
- nadzór nad równoprawnym traktowaniem przez zarządców wszystkich przewoźników kolejowych, w szczególności w zakresie rozpatrywania wniosków o udostępnienie tras pociągów i naliczania opłat;
- nadzór nad poprawnością ustalania przez zarządcę opłat podstawowych za korzystanie z infrastruktury kolejowej oraz opłat dodatkowych za świadczenie usług dodatkowych;
- rozpatrywanie skarg przewoźników kolejowych dotyczących:
- regulaminu, o którym mowa w art. 32,
- przydzielania tras pociągów i opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej;
- zbieranie i analizowanie informacji dotyczących rynku przewozów kolejowych;
- współdziałanie z właściwymi organami w zakresie:
- przeciwdziałania stosowaniu praktyk monopolistycznych przez zarządców i przewoźników kolejowych,
- koordynowania funkcjonowania rynku transportu kolejowego;
- nakładanie kar pieniężnych na zasadach określonych w ustawie.
Prezes UTK w terminie 30 dni od dnia otrzymania stawek, o których mowa w ust. 7, zatwierdza je albo odmawia ich zatwierdzenia w przypadku stwierdzenia niezgodności z zasadami, o których mowa w ust. 2–6, art. 34 oraz przepisami wydanymi na podstawie art. 35.