Rok 2021 r. został ogłoszony Europejskim Rokiem Kolei i był to czas szczególny dla całego sektora kolejowego nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Chcąc wyróżnić ten wyjątkowy czas, do Konkursu wprowadzono nagrodę specjalną za działania wpisujące się w jego cele. W tym roku sygnatariusze ubiegali się o zdobycie następujących nagród:
- Nagrody Kultury Bezpieczeństwa (podzielonej na pięć kategorii tematycznych);
- Nagrody Publiczności;
- Nagrody Europejskiego Roku Kolei.
W kategorii „Czynnik ludzki – edukacja” nagrodę otrzymał Portal „Raport Kolejowy”, którego wydawcą jest Polska Izba Producentów Urządzeń i Usług na Rzecz Kolei, za cykliczne dostarczanie informacji branżowych. Portal „Raport Kolejowy” od lat przekazuje informacje o najważniejszych wydarzeniach z branży transportu kolejowego. Informuje, a także edukuje, podejmując tematy z zakresu kultury bezpieczeństwa. Portal patronuje wielu wydarzeniom – konferencjom, spotkaniom, akcjom społecznym – których celem jest promowanie wiedzy na temat bezpieczeństwa i rozwoju kolei w Polsce oraz na świecie. Portal „Raport Kolejowy” aktywnie promuje m.in. organizowaną przez UTK Kampanię Kolejowe ABC czy Kolejową Kroplę Krwi.
Kolejną nagrodę w kategorii „Czynnik ludzki – edukacja” otrzymał Zespół Szkół im. Władysława Stanisława Reymonta w Małaszewiczach za edukację i aktywizację młodzieży poprzez organizację konkursu „Ambasadorzy bezpieczeństwa kolejowego”. Zespół Szkół był współorganizatorem konkursu przeznaczonego dla uczniów Zespołu Szkół im. Władysława Stanisława Reymonta w Małaszewiczach oraz Technikum nr 7 w Zespole Szkół im. inż. Stanisława Wysockiego „Kolejówka” w Warszawie. Konkurs składał się z dwóch etapów. Pierwszy z nich obejmował test wiedzy z zakresu m.in. bezpiecznego prowadzenia ruchu, sygnalizacji, zestawiania pociągów, zdarzeń kolejowych i organów badających zdarzenia. Kolejny etap to gala, podczas której wytypowani w etapie I uczestnicy przedstawiali własne innowacyjne pomysły mające na celu podniesienie bezpieczeństwa w transporcie kolejowym. Inicjatywa ta już na etapie edukacji zawodowej przyszłej kadry kolejowej motywuje do kreatywnego patrzenia na kulturę bezpieczeństwa.
Nagroda w kategorii „Rozwiązanie systemowe” trafiła do Kolei Śląskich sp. z o.o. za wdrożenie systemu „Mapa zdarzeń i wydarzeń kolejowych”. Interaktywna mapa zawiera w sobie wszystkie najważniejsze dane na temat zaistniałych w wybranym przedziale czasu zdarzeń i wydarzeń na obszarze, po którym poruszają się pociągi spółki Koleje Śląskie. Implementacja nowego rozwiązania geoinformacyjnego w postaci mapy umożliwia natychmiastową analizę zdarzeń kolejowych, uwzględniającą przede wszystkim miejsca ich występowania, a co z tym związane, pozwalającą na wskazywanie odcinków linii newralgicznych z punktu widzenia bezpieczeństwa. Mapa jest także narzędziem pozwalającym na podniesienie poziomu merytorycznego procesu szkoleniowego pracowników związanych bezpośrednio z prowadzeniem i bezpieczeństwem ruchu kolejowego.
Nagroda w kategorii „Rozwiązanie techniczne” trafiła wyjątkowo do dwóch sygnatariuszy - Przedsiębiorstwa Robót Telekomunikacyjnych i Elektroenergetycznych „PROTEL” sp. z o.o. oraz do Dolnośląskiej Służby Dróg i Kolei we Wrocławiu za wyprodukowanie i wdrożenie „Systemu ProTV” służącego do automatycznego monitorowania i wykrywania wykroczeń na przejazdach kolejowo-drogowych. Przedsiębiorstwo Robót Telekomunikacyjnych i Elektroenergetycznych „PROTEL” sp. z o.o. jest producentem tego rozwiązania. Do podstawowych funkcji systemu ProTV należy: wykrywanie pojazdów wraz z tablicą rejestracyjną, wykrywanie pociągów, wykrywanie wykroczeń popełnianych na przejazdach kolejowo-drogowych oraz automatyczne wysyłanie dokumentacji dotyczącej popełnionego wykroczenia. Przez swoje działanie system może znacząco wpływać na poprawę bezpieczeństwa ruchu. Zarządca infrastruktury Dolnośląska Służba Dróg i Kolei we Wrocławiu jest użytkownikiem tego systemu. Rozwiązanie to zostało zamontowane na przejeździe kat. D w miejscowości Pasikurowice. Jest to przykład wdrożenia rozwiązania systemowego wpływającego na poprawę bezpieczeństwa w newralgicznych punktach sieci kolejowej.
W kategorii „Rozwiązanie techniczne” nagrodę otrzymała PKP ENERGETYKA S.A. za magazyn energii trakcyjnej PKP Energetyka w Garbcach koło Wrocławia. Magazyn energii trakcyjnej wzmacnia bezpieczeństwo i jakość dostaw energii dla kolei, bilansuje moc pobieraną z Krajowego Systemu Energetycznego, a w niedalekiej przyszłości pozwoli na efektywne wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w ramach Programu Zielona Kolej. Gdy na linii kolejowej nie ma pojazdów trakcyjnych, magazyn ładuje się powoli niską mocą z krajowej sieci energetycznej, kiedy natomiast zostanie wykryty ruch pociągu, magazyn bardzo szybko, w przeciągu kilku sekund, oddaje energię i zasila sieć trakcyjną, redukując szczytowe obciążenia podstacji trakcyjnej. Magazyn umożliwia również zasilanie sieci trakcyjnej w przypadku awarii. Jest to największy magazyn energii pracujący na potrzeby trakcyjne w Europie.
Nagroda Publiczności powędrowała do Przedsiębiorstwa Robót Telekomunikacyjnych i Elektroenergetycznych „PROTEL” sp. z o.o. oraz Dolnośląskiej Służby Dróg i Kolei we Wrocławiu za wyprodukowanie i wdrożenie Systemu ProTV służącego do automatycznego monitorowania i wykrywania wykroczeń na przejazdach kolejowo-drogowych.
Nagrodę Europejskiego Roku Kolei 2021 otrzymała natomiast Fundacja ProKolej za opracowanie raportu „Kolej dla klimatu – klimat dla kolei”. Głównym celem raportu jest zwrócenie uwagi na rolę kolei w zielonej transformacji jako przełomowego czynnika pomagającego w osiągnięciu unijnego celu neutralności klimatycznej do 2050 r. Zamierzeniem inicjatywy jest także zwiększenie znaczenia i udziału pasażerskiego oraz towarowego transportu kolejowego, tak aby przyczyniał się on do dalszej transformacji unijnej gospodarki w kierunku ekologicznego i innowacyjnego modelu gospodarczego. Raport zawiera szereg analiz, które wskazują na zasadność promocji kolei jako istotnego elementu „zielonych łańcuchów dostaw” oraz propaguje zrównoważony podział zadań na rynku transportowym.
Kapituła Konkursu przyznała również wyróżnienie Wydziałowi Inżynierii Lądowej i Transportu Politechniki Poznańskiej i Panu Jakubowi Holcmanowi za pracę dyplomową „Poprawa poziomu bezpieczeństwa na przejazdach kolejowo-drogowych z wykorzystaniem radarowego systemu zajętości obszaru przejazdu”. W pracy dyplomowej przedstawiono kompleksowy projekt zabudowy samoczynnego systemu przejazdowego z radarowym systemem zajętości obszaru przejazdu dla przejazdu kolejowo-drogowego kat. B, czyli wyposażonego w automatyczne rogatki. Rozwiązanie to ma umożliwić zjazd pojazdom, które dalej znajdują się w obszarze przejazdu po opuszczeniu rogatek wjazdowych.
Koleje Wielkopolskie sp. z o.o. otrzymały wyróżnienie za wdrożenie usługi „Komunikacja bez barier”. Jest to bezpłatna usługa tłumaczenia języka migowego on-line, która polega na połączeniu wideo z tłumaczem języka migowego z dowolnego urządzenia wyposażonego w kamerę wraz z podłączeniem do Internetu.
Instytut Kolejnictwa został wyróżniony za opracowanie „Wytycznych dotyczących cyberbezpieczeństwa dla pracowników kolei”. W poradniku opisano cyberzagrożenia dla systemów wykorzystywanych w transporcie kolejowym i podstawowe mechanizmy reagowania na nie. W opracowaniu uwzględniono systemy sterowania ruchem kolejowym, jak i te związane ze wspomaganiem bezpieczeństwa i ochroną transportu.
PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. otrzymały wyróżnienie za opracowanie i wdrożenie ulotek szkoleniowych z akcentami humorystycznymi. Ulotki te wykorzystywane będą jako materiał dydaktyczny w trakcie szkoleń skierowanych do pracowników na stanowiskach związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego. Przypominają one o newralgicznych dla bezpieczeństwa zasadach pracy przy zastosowaniu humorystycznej formy przekazu.