Urząd Transportu Kolejowego informuje, że 12 czerwca 2015 r. zostało wydane rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2015 909 w sprawie zasad obliczania kosztów, które są ponoszone bezpośrednio jako rezultat przejazdu pociągu (Dz.U.UE L 148/17), zwane dalej „rozporządzeniem UE”, które jest aktem wykonawczym do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE z 21 listopada 2012 r. w sprawie utworzenia Jednolitego europejskiego obszaru kolejowego, zwanej dalej „dyrektywą 2012/34”, do którego zarządca infrastruktury kolejowej obowiązany jest bezpośrednio się stosować.
Jednocześnie UTK przypomina, że w świetle przesłanek dyrektywy 2012/34, zarządca może skorzystać z uprawnienia do stopniowego wdrożenia nowego rozporządzenia UE, przedstawiając jednak swoją metodę obliczania kosztów bezpośrednich oraz - w stosownych przypadkach - plan stopniowego wprowadzania, nie później niż do 3 lipca 2017 r., o czym informuje art. 9 tego rozporządzenia. Mając na uwadze przywołane powyżej przepisy prawa, dla określania stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej mają zastosowanie poniżej przedstawione zasady.
1. W odniesieniu do minimalnego dostępu do infrastruktury kolejowej
(część I ust. 1 załącznika do ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym Dz.U. z 2013 r., poz. 1594, z pózn. zm., zwanej dalej "ustawą")
Zarządca może określić stawki jednostkowe opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej zgodnie z przepisami przywołanego powyżej rozporządzenia UE, jeśli nie zamierza skorzystać z uprawnienia do stopniowego jego wdrożenia, tym samym, stosując się do prawa krajowego w dozwolonym okresie przejściowym, z zastrzeżeniem uwzględnienia art. 9 tego rozporządzenia.
2. W odniesieniu do dostępu do urządzeń związanych z obsługą pociągów
(część I ust. 2 załącznika do ustawy)
W ramach opłaty podstawowej, w myśl art. 33 ust. 3a pkt 2 ustawy, zarządca może pobierać określoną odrębnie opłatę za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, o których mowa w część I ust. 2 załącznika do ustawy.
Należy zauważyć, że dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów, zgodnie z art. 31 ust. 7 dyrektywy 2012/34, przyjmuje określenie „obiekt infrastruktury usługowej’’.
W ślad za tym :
„Opłata nakładana za dostęp do torów w ramach obiektów infrastruktury usługowej, o których mowa w załączniku II pkt 2 do dyrektywy 2012/34 oraz świadczenie usług w tych obiektach nie może przekraczać kosztów ich świadczenia powiększonych o rozsądny zysk.”
Przepis ten określa sposób ustalenia górnej granicy opłat, jakie mogą być pobierane za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów.
Zgodnie zaś z art. 33 ust. 2 ustawy o transporcie kolejowym:
„Oplata podstawowa za korzystanie z infrastruktury kolejowej ustalana jest przy uwzględnieniu kosztów, jakie bezpośrednio poniesie zarządca jako rezultat wykonywania przez przewoźnika kolejowego przewozów pociągami.”
Sposób, w jaki należy określić powyżej wskazany „koszt bezpośrednio ponoszony jako rezultat wykonywania przez przewoźnika kolejowego przewozów pociągami” doprecyzowany został przesłanką § 7 ust. 18 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz. U. z 2014 r., poz. 788), zwanego dalej „rozporządzeniem PL”:
„Do kalkulacji opłat za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów obejmujących usługi, o których mowa w części I ust. 2 złącznika do ustawy, zarządca przyjmuje uzasadnioną część kosztów, których wartość w określonym czasie rośnie wraz ze wzrostem częstotliwości dostępu do urządzeń.”
Wymienione powyżej przepisy nie wyłączają zatem możliwości oparcia kalkulacji opłat za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów na innych dodatkowych kosztach, przy uwzględnieniu kosztów bezpośrednio ponoszonych, jako rezultatu wykonywania przewozów pociągami, o których w art. 33 ust. 2 ustawy.
Jednocześnie w zakresie zastosowania rozsądnego zysku, należy odnieść się do przepisów w art. 31 ust. 7 dyrektywy 2012/34.
Reasumując:
- opłatę podstawową za dostąp do urządzeń związanych z obsługą pociągów należy kalkulować, zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy, z uwzględnieniem kosztów bezpośrednich (co oznacza, że mogą zostać uwzględnione również inne dodatkowe koszty);
- sposób ustalenia kosztów bezpośrednich określa § 7 ust. 18 rozporządzenia PL
- przy kalkulacji opłat można zastosować rozsądny zysk, o którym mowa w art. 31 ust. 7 dyrektywy 2012/34.
3. W odniesieniu do opłat dodatkowych
(część II załącznika do ustawy)
Opłaty dodatkowe, w myśl § 7 ust. 21 rozporządzenia PL, określa się w sposób zapewniający sfinansowanie kosztów, które zarządca będzie musiał ponieść, zapewniając przewidywany zakres udostępniania infrastruktury kolejowej z uwzględnieniem marży zysku nieprzekraczającej 10%.
Jednocześnie UTK informuje, że w związku z brakiem kompetencji do dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni przepisów prawa, niniejsze stanowisko stanowi jedynie pogląd Urzędu na treść obowiązującego prawa. Powyższe stanowisko nie wiąże Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego w postępowaniach administracyjnych oraz ewentualnych postępowaniach sądowych.