23 stycznia 2015 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 10 grudnia 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków technicznych eksploatacji pojazdów kolejowych (Dz.U. z 2015 r., poz. 25). Wprowadza ono istotne modyfikacje dotyczące procesu opracowywania i zatwierdzania dokumentacji systemu utrzymania (DSU) oraz wprowadzania do niej zmian.
Nowe przepisy likwidują obowiązek przedkładania do zatwierdzenia dokumentacji systemu utrzymania dla wagonów towarowych, objętych procesem utrzymania realizowanym przez podmioty odpowiedzialne za utrzymanie (ECM), które posiadają certyfikat wydany zgodnie z rozporządzeniem Komisji Europejskiej nr 445/2011. W związku z powyższym wnioski o zatwierdzenie DSU – zarówno złożone przed wejściem w życie nowych przepisów, jak i przesłane po tym terminie – dla wagonów towarowych spełniających powyższe kryterium będą pozostawiane bez rozpoznania.
Jednocześnie należy zauważyć, że powyższe zwolnienie z obowiązku zatwierdzania DSU, nie dotyczy przewoźników kolejowych i zarządców infrastruktury, którzy korzystają z okresu przejściowego określonego w art. 12 ust. 7 rozporządzenia i nie uzyskali dotychczas certyfikatu dla podmiotu odpowiedzialnego za utrzymanie. Warunkiem uzyskania zwolnienia jest bowiem legitymowanie się przez podmiot ważnym certyfikatem ECM. Przy tej okazji należy podkreślić, że podmioty korzystające obecnie z okresu przejściowego, mogą funkcjonować w oparciu o rozwiązania przejściowe do końca terminu ważności obecnie posiadanych certyfikatów i autoryzacji bezpieczeństwa, nie później jednak niż do 31 maja 2017 r.
Nowe rozporządzenie wprowadza również istotne zmiany w procesie zatwierdzania DSU dla pojazdów kolejowych, które nie podlegają obowiązkowi utrzymywania przez certyfikowane podmioty odpowiedzialne za utrzymanie. Zmiany te dotyczą w szczególności:
- Rozszerzenia katalogu podmiotów uprawnionych do występowania z wnioskiem o zatwierdzenie dokumentacji systemu utrzymania o dysponentów, podmioty odpowiedzialne za utrzymanie, przedsiębiorców zarządzających infrastrukturą i wykonujących przewozy w metrze oraz przedsiębiorców wykonujących przewozy w obrębie bocznicy kolejowej;
- Modyfikacji i doprecyzowania wymagań dla cyklu przeglądowo-naprawczego, jako obowiązkowego elementu dokumentacji systemu utrzymania, w tym w szczególności wymagań dotyczących określania granic dla poszczególnych poziomów utrzymania jednocześnie w kilometrach i jednostkach czasu (z wyłączeniem poziomów 1 i 2);
- Modyfikacji i doprecyzowania treści oświadczenia, składanego obowiązkowo przez podmioty wnioskujące o zatwierdzenie dokumentacji systemu utrzymania;
- Usankcjonowania w przepisach prawa możliwości opracowywania jednej dokumentacji systemu utrzymania dla pojazdów kolejowych o podobnej budowie i przeznaczeniu.
Dodatkowo rozporządzenie wprowadza nowy mechanizm zatwierdzania zmian w DSU, ukierunkowany na zmniejszenie obciążeń administracyjnych po stronie podmiotów sektora kolejowego.
W przypadku pojazdów kolejowych podlegających obowiązkowi wpisu do krajowego rejestru pojazdów, zmiany w DSU będą musiały zostać zatwierdzone przez Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego wyłącznie w przypadku, gdy w ramach przeprowadzonego przez przewoźnika kolejowego, zarządcę infrastruktury lub podmiot odpowiedzialny za utrzymanie procesu zarządzania ryzykiem, zgodnie z wymaganiami wspólnej metody bezpieczeństwa w zakresie oceny i wyceny ryzyka (rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 352/2009, a od 21 maja 2015 r. – rozporządzenie Komisji Europejskiej nr 402/2013), zmiana została uznana za związaną z bezpieczeństwem i znaczącą. W przypadku pozostałych zmian, działania Prezesa UTK koncentrować się będą na nadzorze nad prawidłowością prowadzenia procesu zarządzania ryzykiem, jego właściwym dokumentowaniem oraz przyjmowaniem przez wnioskodawcę adekwatnych do wprowadzanych zmian środków kontroli ryzyka.
W przypadku pojazdów, które nie podlegają obowiązkowi wpisu do krajowego rejestru pojazdów przed wprowadzeniem zmiany w DSU, podmioty zobowiązane są do jej zgłoszenia Prezesowi UTK wraz z opisem planowanych zmian. W przypadku uznania przez Prezesa UTK, że dana zmiana ma wpływ na bezpieczeństwo ruchu kolejowego, Prezes UTK będzie mógł zażądać jej przedłożenia do zatwierdzenia.
W celu ułatwienia sprawnego wdrożenia przepisów nowego rozporządzenia, na stronie internetowej Urzędu, w dziale Bezpieczeństwo Systemu Kolejowego został uruchomiony nowy dział DSU pojazdów kolejowych, w którym znajdą się praktyczne informacje dotyczące uzyskiwania zatwierdzenia DSU oraz wprowadzania zmian w dokumentacji. Na stronie znajdzie się również wzór formularza zgłaszania Prezesowi UTK zamiaru dokonania zmian w dokumentacji systemu utrzymania.