Nawigacja

Aktualności

Zmieniają się prawa i obowiązki pasażerów w UE

07.06.2023

Nowe zasady wypłacania odszkodowań za opóźniony pociąg i sprzedaży wspólnych biletów przez przewoźników, polepszenie sytuacji podróżnych z niepełnosprawnościami, zmiany w zasadach oferowania usługi przewozu rowerów – to tylko niektóre istotne zmiany, które wprowadza nowe rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym. Znowelizowane rozporządzenie obowiązuje od 7 czerwca 2023 r.

Dotychczasowe rozporządzenie 1371/2007, dotyczące praw i obowiązków pasażerów, przestaje obowiązywać 7 czerwca 2023 r. i z tym dniem zastąpiło je rozporządzenie nr 2021/782. Jest to najbardziej kompleksowy akt prawny w zakresie praw i obowiązków pasażerów kolei stosowany bezpośrednio w całej Unii Europejskiej. Wprowadza on wiele zmian dla przedsiębiorstw kolejowych w zakresie obsługi podróżnych. Dodatkowe obowiązki powierzono nie tylko pasażerskim przewoźnikom kolejowym, lecz także zarządcom infrastruktury, zarządcom dworców, sprzedawcom biletów oraz operatorom turystycznym.

Najważniejsze zmiany dotyczą:

  • doprecyzowania zasad odpowiedzialności przewoźników kolejowych oraz możliwości jej wyłączenia w związku z opóźnieniami pociągów oraz utratą lub odwołaniem połączeń – siła wyższa,
  • skrócenia okresu, w którym powinno nastąpić zgłoszenie potrzeby asysty dla osoby z niepełnosprawnością lub o ograniczonej możliwości poruszania się,
  • wprowadzenia obowiązkowych szkoleń dla personelu kolejowego w zakresie obsługi osób z niepełnosprawnością i o ograniczonej możliwości poruszania się,
  • wzmocnienia uprawnień związanych z przewozem rowerów,
  • zasad sprzedaży wspólnych biletów oraz odpowiedzialności przedsiębiorstw kolejowych w związku z ich honorowaniem,
  • praw pasażerów w razie wypadku, który miał miejsce podczas korzystania z usług kolejowych i którego wynikiem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia lub utrata albo uszkodzenie bagażu,
  • rozpatrywania skarg.

Kolej dostępna

Od 7 czerwca 2023 r. do 24 godzin przed wyjazdem skrócony został czas wymagany do zgłoszenia potrzeby uzyskania pomocy/asysty w podróży przez osoby z niepełnosprawnością lub o ograniczonej sprawności ruchowej. Do tej pory obowiązywało zgłoszenie z minimum 48-godzinnym wyprzedzeniem. Państwa członkowskie mogą wydłużyć okres powiadomień dotyczących potrzeby pomocy w podróży do maksymalnie 36 godzin przed odjazdem pociągu. Okres przejściowy, w którym możliwe będzie stosowanie wydłużonego czasu zgłoszenia asysty, potrwa maksymalnie do 30 czerwca 2026 roku. Polska nie zdecydowała się na taki okres przejściowy, co oznacza przyjęcie rozwiązania bardziej korzystnego dla tej grupy podróżnych

Istotną zmianą w zakresie prawnych wymagań dotyczących dostępności transportu kolejowego dla osób z niepełnosprawnością jest także wprowadzenie obowiązku szkoleń pracowników przedsiębiorstw kolejowych w zakresie obsługi oraz komunikacji z osobami z niepełnosprawnością.

Wspólny bilet

Nowe rozporządzenie nakłada także na przedsiębiorstwa kolejowe obowiązek oferowania na swoje połączenia biletów bezpośrednich (definiowanych jako wspólne bilety), z zastrzeżeniem, że przedsiębiorstwa kolejowe powinny współpracować ze sobą w celu oferowania wspólnych biletów na podróże z przesiadkami obejmujące połączenia więcej niż jednego przewoźnika.

Wygodniej z rowerem do pociągu

Nowe przepisy przewidują, że zamawiając nowy tabor lub zlecając jego istotną modernizację przedsiębiorstwa kolejowe uwzględniają obowiązek zapewnienia w nim miejsc do przewozu rowerów. Wówczas każdy pociąg zestawiony z takiego taboru powinien mieć minimum 4 miejsca na rowery. Jednak dla miejskich, podmiejskich, regionalnych i międzynarodowych usług kolejowych obowiązek ten wchodzi w życie od 7 czerwca 2025 r.

Siła wyższa i opóźnienie pociągu

Przewoźnicy kolejowi (w Polsce dotyczy to tylko połączeń dalekobieżnych) nadal zobowiązani są do wypłaty rekompensaty 25% ceny biletu w przypadku przyjazdu do stacji docelowej z opóźnieniem 60-119 min i 50% w przypadku opóźnienia pociągu 120 min i więcej. Jednak nowelizacja umożliwia przewoźnikowi niewypłacenie odszkodowania, jeśli opóźnienie spowodowane jest siłą wyższą, wyłączną winą podróżnego lub osoby trzeciej –klęską żywiołową, wypadkiem z udziałem osoby postronnej itp. Są to rozwiązania podobne do obowiązujących np. w transporcie lotniczym.

Możliwe wyłączenia obowiązywania nowych przepisów

Nowe rozporządzenie unijne, podobnie jak poprzednie, przewiduje możliwość wprowadzenia przez państwa członkowskie wyłączeń ze stosowania jego wybranych przepisów w odniesieniu do niektórych rodzajów przewozów. Takie ograniczenia dla naszego kraju zapisano w art. 3a ustawy o transporcie kolejowym (w brzmieniu obowiązującym od 7 czerwca 2023 r.). Wyłączenia dla pasażerów pociągów miejskich, podmiejskich, regionalnych i międzynarodowych do stacji poza Unią Europejską nie dotyczą jednakże kwestii:

  • zasad zawierania umów przewozu, przekazywania informacji o przewozach i dostępności biletów,
  • odpowiedzialności przedsiębiorstw kolejowych wobec pasażerów oraz za ich bagaż,
  • niedyskryminujących warunków umów i taryf,
  • zwrotu kosztów biletu oraz zmiany trasy w przypadku zakłóceń w przewozie,
  • prawa przewozu, informacji oraz warunków pomocy osobom z niepełnosprawnością i osobom o ograniczonej możliwości poruszania się,
  • bezpieczeństwa pasażerów, rozpatrywania skarg oraz monitorowania norm jakości usług.

Niezależnie od wprowadzanych zmian, tak samo jak w przypadku poprzedniego rozporządzenia dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym, Prezes UTK został przez polskiego ustawodawcę organem wyznaczonym do sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem przepisów rozporządzenia 2021/782/UE oraz odpowiedzialnym za ich egzekwowanie.

Prezes UTK chcąc właściwe przygotować przedsiębiorców kolejowych do wdrożenia znowelizowanych praw i obowiązków pasażerów kolei, w ramach Akademii Bezpieczeństwa Kolejowego, zorganizował szkolenia poświęcone nowym przepisom. W trakcie warsztatów omówiono m.in. najważniejsze zmiany i etapy wdrożenia nowego aktu prawnego.

W ramach nadzoru nad przestrzeganiem praw pasażerów Prezes UTK będzie weryfikował dostosowanie się przewoźników do zmian wynikłych z nowego rozporządzenia, w tym aktualizacji informacji dla podróżnych publikowanych na ich stronach internetowych, w pociągach oraz na stacjach.

 

Podstawa prawna:

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/782 z dnia 29 kwietnia 2021 r. dotyczące praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym (Dz. Urz. UE L 172 z 17.05.2021, str. 1)  

art. 3a ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 602, z późn. zm.) w zw. z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 9 maja 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, ustawy – Prawo budowlane oraz ustawy o transporcie kolejowym (Dz. U. poz. 967)

do góry