Tradycje kolei wąskotorowej w Polsce sięgają XIX wieku. Przez długi czas koleje te odgrywały ważną rolę uzupełniającą dla rozbudowywanej kolei normalnotorowej. Często powstawały tam, gdzie rozwijał się przemysł spożywczy (np. młyny, cukrownie czy gorzelnie) czy tam, gdzie pozyskiwano drewno z lasów. Głównymi zaletami takiej infrastruktury są stosunkowo niskie koszty budowy oraz eksploatacji. Mogły zatem powstawać tam, gdzie budowa kolei normalnotorowej była nieopłacalna.
- Koleje wąskotorowe pozwalają zachować dziedzictwo kolei. Dzięki funkcjonującym kolejkom nie musimy oglądać taboru w skansenach, a każdy chętny może odbyć podróż zabytkowym taborem i podziwiać piękny krajobraz zmieniający się za oknem – we wstępie napisał dr inż. Ignacy Góra, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego. - Publikacja ma na celu rozpowszechnienie wiedzy na temat kolei wąskotorowych w Polsce, jako ważnego elementu wzmacniającego rolę historii w życiu naszym oraz kolejnych pokoleń. W opracowaniu wskazujemy też aktualne trendy w przewozach kolejami wąskotorowymi - dodał.
Obecnie koleje wąskotorowe wykorzystywane są jako atrakcja turystyczna oraz stanowią dziedzictwo kultury narodowej, zapewniające podróż wyjątkowym, zabytkowym taborem w miejscach o szczególnych walorach przyrodniczych oraz historycznych. Ich znaczenie w krajobrazie turystycznym Polski potwierdzają dane statystyczne.
Prezentowane opracowanie Urzędu Transportu Kolejowego to już druga publikacja omawiająca tematykę kolei wąskotorowych w Polsce. Analiza zawiera charakterystyki poszczególnych przewoźników.