Zniżki na bilety kolejowe przysługujące uczniom i studentom to ulgi ustawowe. Różnica pomiędzy ceną biletu ulgowego a normalnego pokrywana jest ze środków budżetu państwa. Ustawodawca określił zamknięty katalog dokumentów, które uprawniają podróżnych do korzystania z poszczególnych ulg ustawowych. Przewoźnik musi zweryfikować, czy posiadacz biletu ulgowego posiada odpowiedni dokument. Dla osób pobierających naukę są to wyłącznie:
- dla ulgi szkolnej – ważna legitymacja szkolna;
- dla ulgi studenckiej – ważna legitymacja studencka.
Z tego względu podczas kontroli biletów przewoźnik nie może honorować innych dokumentów. Wszelkie odstępstwa oznaczałyby łamanie prawa i mogłyby narażać budżet państwa na straty.
Warto pamiętać, że szkoła czy uczelnia mogą wydawać zaświadczenia o statusie ucznia lub studenta, jednak takie dokumenty nie są potwierdzeniem prawa do ulgowych przejazdów koleją. Potwierdzeniem prawa do zniżki kolejowej nie jest również zaświadczenie z policji o utracie dokumentów. Na podstawie zaświadczeń nie można odbywać przejazdu pociągiem z biletem ulgowym.
Konsekwencje nieważnej legitymacji
Okazanie w pociągu biletu ulgowego bez ważnej legitymacji szkolnej/ studenckiej (tzn. ze stemplem lub hologramem przedłużającym jej ważność) lub okazanie biletu wraz z zaświadczeniem z instytucji, w której pobiera się naukę zamiast legitymacji oznacza w praktyce, że odbywa się przejazd bez dokumentu uprawniającego do ulgi. Przewoźnik musi potraktować takiego pasażera jako osobę bez ważnego biletu. W takim przypadku, zgodnie z przepisami, kontroler wystawia bilet na przejazd według obowiązującej taryfy i odbywanego odcinka podróży wraz z opłatą dodatkową określoną w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 20 stycznia 2005 r. Wynosi ona 40-krotność ceny najtańszego biletu jednorazowego normalnego określonego w taryfie przewoźnika.
Można obniżyć karę
Jeżeli w dniu przejazdu pasażer posiadał status ucznia lub studenta, może zminimalizować konsekwencje nieokazania w pociągu ważnej legitymacji. Musi jednak działać szybko. Prawo przewozowe przewiduje umorzenie przez przewoźnika opłaty dodatkowej naliczonej podróżnemu z powodu nieokazania kontrolerowi ważnego dokumentu uprawniającego go do ulgi wskazanej na bilecie, jeżeli ten udokumentuje swoje prawo do niej w terminie 7 dni od dnia przewozu. W praktyce trzeba w tym czasie jednocześnie:
- wystąpić do przewoźnika z pisemnym odwołaniem od otrzymanego wezwania do zapłaty;
- załączyć do odwołania uwierzytelnioną kopię ważnej legitymacji (np. przez kasjera, notariusza) – już po „podstemplowaniu” lub uzyskaniu hologramu przedłużającego jej ważność;
- wpłacić przewoźnikowi opłatę manipulacyjną związaną z obsługą takiej sprawy reklamacyjnej (bądź co bądź wywołanej z winy podróżnego).
Zgodnie z rozporządzeniem opłata manipulacyjna stanowi kwotę nie wyższą niż 10% pełnej opłaty dodatkowej doliczanej za brak ważnego dokumentu przewozowego. W praktyce wynosi do 20 złotych (jej wysokość jest zazwyczaj podana na druku wezwania do zapłaty).
Warto nie bagatelizować opisanych procedur i przestrzegać określonych w tej procedurze terminów, aby nie ściągnąć na siebie jeszcze większych konsekwencji. Więcej o faktach i mitach windykacji należności przewozowych piszemy TUTAJ.
Podstawa prawna:
- art. 33a ust. 4 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 1983);
- ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 295);
- rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 20 kwietnia 2017 r. w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. poz. 810);
- rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu ustalania wysokości opłat dodatkowych z tytułu przewozu osób, zabranych ze sobą do przewozu rzeczy i zwierząt oraz wysokości opłaty manipulacyjnej (Dz. U. Nr 14, poz. 117).