Jednostki organizacyjne prowadzą działalność polegającą na wykonywaniu badań technicznych koniecznych do uzyskania świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu, a także stwierdzenia zgodności z typem oraz wydawaniu certyfikatów zgodności typu i certyfikatów zgodności z typem. Do uzyskania statusu jednostki organizacyjnej niezbędne jest uzyskanie zgody Prezesa UTK w trybie określonym w art. 22g ustawy o transporcie kolejowym. Podkreślić należy, że proces udzielania zgody przez Prezesa UTK dla jednostek organizacyjnych jest zupełnie innym procesem niż procedura autoryzacji jednostek oceniających zgodność w sektorze kolejowym.
Do 31 grudnia 2015 r. jednostkami uprawnionymi do wykonywania badań technicznych, w zakresie o którym mowa powyżej, były wyłącznie jednostki wskazane w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 7 sierpnia 2012 r. w sprawie świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu (które utraciło moc obowiązującą 31 marca 2014 r.). Od 1 stycznia 2016 r. w celu prowadzania działalności, polegającej na wykonywaniu badań technicznych, koniecznych do uzyskania świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu, a także stwierdzenia zgodności z typem oraz wydawaniu certyfikatów zgodności typu i certyfikatów zgodności z typem, niezbędne jest uzyskanie certyfikatu akredytacji, wydanego przez Polskie Centrum Akredytacji, zgodnie z dokumentem DAC-22 „Akredytacja jednostek organizacyjnych ubiegających się o zgodę Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego na wykonywanie ocen zgodności w obszarze kolei” oraz uzyskanie zgody Prezesa UTK.
We wniosku o udzielenie zgody na prowadzenie działalności w charakterze jednostki organizacyjnej, o której mowa w art. 22g ustawy o transporcie kolejowym, należy wskazać rodzaje urządzeń, budowli i pojazdów kolejowych, które jednostka zamierza badać i certyfikować. Typy budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych, które jednostka może badać i certyfikować, określone zostały w § 6-11 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 13 maja 2014 r. w sprawie dopuszczania do eksploatacji określonych rodzajów budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 720). Ponadto do wniosku należy załączyć dokumenty potwierdzające, że jednostka:
- zapewnia przeprowadzanie badań technicznych przez osoby posiadające wiedzę techniczną w zakresie odpowiednio rodzajów budowli, urządzeń albo pojazdów kolejowych podlegających badaniom technicznym i certyfikacji;
- jest niezależna i bezstronna w stosunku do podmiotów bezpośrednio lub pośrednio związanych z procesem produkcji odpowiednio typów budowli, urządzeń albo pojazdów kolejowych podlegających badaniom technicznym i certyfikacji;
- zapewnia przeprowadzanie badań technicznych przy użyciu niezbędnego sprzętu;
- uzyskała certyfikat akredytacji, wydany przez Polskie Centrum Akredytacji.
Prezes UTK zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej Urzędu Transportu Kolejowego wykaz jednostek organizacyjnych uprawnionych do wykonywania badań technicznych koniecznych do uzyskania świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu, stwierdzania zgodności z typem oraz wydawania certyfikatów zgodności typu i certyfikatów zgodności z typem wraz ze wskazaniem zakresu ich uprawnień. Aktualny rejestr znajduje się tutaj: