Prezes Urzędu Transportu Kolejowego (UTK) prowadzi w trybie ciągłym czynności nadzorcze w zakresie czasu pracy maszynistów pojazdów kolejowych, świadczących pracę lub usługi na rzecz więcej niż jednego podmiotu: przewoźnika kolejowego, zarządcy, użytkownika bocznicy kolejowej lub przedsiębiorcy wykonującego przewozy w obrębie bocznicy kolejowej.
Prezes UTK dokonał także weryfikacji składanych przez maszynistów i podmioty do tego zobligowane oświadczeń, dotyczących świadczenia pracy lub usług na rzecz więcej niż jednego podmiotu. W oparciu o dokonaną analizę wyników czynności sprawdzających, stwierdzono liczne nieprawidłowości. W pierwszej próbie weryfikacji 128 maszynistów, w 95 przypadkach odnotowano nieprawidłowości polegające m. in. na:
- przekroczeniu przez maszynistów norm czasu pracy i niezachowaniu przerw na odpoczynek,
- wykonywaniu czynności maszynisty pojazdów kolejowych w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy, tj. zwolnienia lekarskiego,
- uchylaniu się przez maszynistów od złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 22ca ustawy o transporcie kolejowym,
- zawieraniu w oświadczeniach informacji niezgodnych ze stanem faktycznym,
- uchylaniu się od obowiązku lub nieterminowym przekazaniu przez przedsiębiorców Prezesowi UTK oświadczeń, o których mowa w art. 22ca ust.1 pkt 1 ustawy o transporcie kolejowym,
- zatrudnianiu maszynistów bez odpowiednich kwalifikacji zawodowych lub bez potwierdzenia spełniania wymagań zdrowotnych, fizycznych i psychicznych.
Niepokojący był fakt, że około 75% kontrolowanych dopuściło się więcej niż jednego naruszenia przepisów. Łącznie w przypadku 128 maszynistów odnotowano 199 nieprawidłowości w powyższych zakresach.
W wyniku stwierdzenia nieprawidłowości, Prezes UTK zobligowany był do podjęcia, wynikających z przepisów prawa działań, w tym m.in.:
- w przypadkach uchylania się przez maszynistów od złożenia oświadczenia lub zawarcia w nim informacji niezgodnych ze stanem faktycznym - skierowania do właściwego Sądu wniosku o ukaranie karą grzywny w trybie Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, zgodnie z art.65 ust 1a ustawy o transporcie kolejowym,
- w przypadkach przekroczenia norm łącznego czasu pracy (u jednego lub kilku pracodawców) - skierowania wniosków do Głównego Inspektoratu Pracy o podejrzenie naruszenia przepisów prawa pracy,
- w przypadkach wykonywania czynności maszynisty pojazdów kolejowych w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy - skierowania wniosków do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o podejrzenie naruszenia przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych,
- w przypadkach uchylania się od obowiązku lub nieterminowym przekazaniu przez przedsiębiorców Prezesowi UTK oświadczeń - wszczęcia z urzędu postępowania administracyjnego, nałożenia kary pieniężnej, na podstawie art. 66 ust. 3a ustawy o transporcie kolejowym.
Należy wskazać, że pod koniec 2014 roku wydano pierwsze sądowe wyroki nakazowe w sprawach ukarania maszynistów za naruszenia przepisów z zakresu kolejnictwa, o których mowa w art.65 ustawy o transporcie kolejowym. Ponadto w wyniku skierowanych zawiadomień o stwierdzonych nieprawidłowościach, zarówno Główny Inspektorat Pracy, jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych, podjęły dalsze działania w sprawach maszynistów i podmiotów naruszających obowiązujące przepisy prawa.
Infografika: Udział poszczególnych nieprawidłowości związanych z naruszeniem przepisów związanych z czasem pracy maszynistów (na podstawie próby weryfikacji 128 maszynistów).
