Prezes UTK jest zaniepokojony dużymi utrudnieniami na linii nr 1 na odcinku Skierniewice – Warszawa. Zarządca infrastruktury PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. wprowadza kolejne korekty w rozkładzie jazdy pociągów, które w znaczny sposób zmieniają organizację ruchu pociągów aglomeracyjnych oraz międzywojewódzkich. Jednocześnie pomimo zmian rozkładowych pociągi doznają dużych opóźnień. Ponadto informacje o zmianach w rozkładzie jazdy pociągów przekazywane są z niewielkim wyprzedzeniem do przewoźników kolejowych i podróżnych. Szczególnie dużo kontrowersji wywoła zmiana wprowadzona 22 lipca 2014 r.
Taka sytuacja wywołuje ogromne niezadowolenie podróżnych, co znajduje potwierdzenie w napływających do Prezesa UTK licznych skargach i petycjach.
Aktualnie Prezes UTK prowadzi wobec PKP PLK S.A. postępowania wyjaśniające dotyczące możliwości naruszenia zbiorowych praw pasażerów oraz naruszenia przepisów z zakresu kolejnictwa przy wprowadzaniu zmian w organizacji ruchu pociągów na linii kolejowej nr 1 na odcinku Skierniewice - Warszawa 22 lipca 2014 r. Zbierane są materiały dotyczące obowiązku informowania przewoźników i pasażerów o zmianach w rozkładzie jazdy, przyczyn ich wprowadzenia oraz programów naprawczych dla kolejnych zamknięć torowych.
Informacje dodatkowe
W związku z pojawiającymi się postulatami przewoźników i pasażerów obniżenia stawek dostępu za dostęp do infrastruktury na linii nr 1 należy wyjaśnić, że zgodnie z obowiązującym prawem nie jest możliwe obniżenie stawki dla wybranej linii kolejowej np. linii nr 1, gdyż stawki kalkulowane są dla całej sieci, a nie pojedynczej linii kolejowej.
Opracowane przez PKP PLK S.A. stawki na rozkład jazdy pociągów 2013/14 zatwierdzone były przez Prezesa UTK i są zgodne z obowiązującymi przepisami. Zgodnie z § 7 ust. 3 rozporządzenia z 27 lutego 2009 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz. U. Nr 35, poz. 274), zwanego dalej „rozporządzeniem w sprawie warunków dostępu”, stawki za przejazd pociągów, dotyczące tej samej kategorii linii kolejowej i takiej samej całkowitej masy brutto powinny być jednakowe.
Jednak Prezes UTK w celu poszukiwania możliwości zmniejszenia opłat (nie stawek) na linii nr 1, badał możliwość obniżenia kategorii linii kolejowej dla poszczególnych jej odcinków, a w związku z tym pobieranie przez zarządcę niższych opłat - stosownych do stawki dla niższej kategorii linii kolejowej. PKP PLK S.A. w cenniku stawek wyodrębniła pięć kategorii linii kolejowych (od 1 do 5). Odcinkom linii kolejowych zarządzanych przez PKP PLK S.A. zostały przypisane odpowiednie kategorie w zależności od średniego na dobę natężenia ruchu pociągów i dopuszczalnej prędkości technicznej, uwzględniającej ograniczenia stałe, zgodnie z § 6 rozporządzenia w sprawie warunków dostępu. Większość odcinków linii na trasie Skierniewice – Warszawa ma przypisaną kategorię cennikową nr 3.
Zgodnie z obowiązującą PKP PLK S.A. metodyką, kategoria linii kolejowych ustalana jest jako zaokrąglona do całkowitej części liczby średnia ważona z podkategorii wynikającej z dopuszczalnej prędkości uwzględniającej ograniczenia stałe (powyżej 90 dni) (waga 60%) oraz podkategorii wynikającej z średniodobowego natężenia ruchu na 1 km toru (waga 40%). Linia nr 1 na odcinku Warszawa – Skierniewice charakteryzuje się natomiast najwyższą stosowaną przez zarządcę podkategorię wynikającą z natężenia ruchu (kategoria 5). Dlatego nawet pomimo wprowadzanych znacznych ograniczeń prędkości, nie zawsze skutkuje to obniżeniem kategorii cennikowej. Redukcja kategorii linii, a co za tym idzie kosztów korzystania ze wskazanych odcinków linii kolejowej byłoby możliwa dopiero w przypadku ograniczenia dopuszczalnej prędkości technicznej, uwzględniającej ograniczenia stałe do wartości nie większej niż 40 km/h na niemal całej długości danego odcinka. Nie znalazło to zastosowania w obecnej sytuacji na linii kolejowej nr 1.
Wobec powyższego na linii nr 1 na trasie Skierniewice – Warszawa nie zachodzą aktualnie przesłanki do dodatkowego obniżenia kategorii linii kolejowej, a przez to zmniejszenia opłaty podstawowej za dostęp do infrastruktury kolejowej.
Należy podkreślić, że potrzebne i uzasadnione inwestycje realizowane przez PKP PLK S.A. nie powinny jednak dodatkowo obciążać przewoźników kolejowych, którzy i tak ponoszą wysokie koszty związane z koniecznością przejazdów trasami okrężnymi, wydłużonymi czasami jazdy pociągów oraz brakiem stabilności rozkładu jazdy.
Prezes UTK informuje, że w związku z utrudnieniami występującymi na sieci kolejowej zarządzanej przez PKP PLK, a spowodowanymi znaczną skalą prac remontowo-modernizacyjnych, przewoźnikom kolejowym należą się rekompensaty. Zgodnie z wydanymi przez Prezesa UTK decyzjami, przewoźnicy kolejowi mogą ubiegać się o następujące odszkodowania:
- Rekompensaty za odwoływania przez PKP PLK S.A. przydzielonych tras pociągów, w wysokości:
- 10 % wyznaczonej opłaty podstawowej za planowane przejazdy pociągów w przypadku odwołania pociągu w terminie krótszym niż 30 dni przed planowym terminem realizacji,
- 25 % wyznaczonej opłaty podstawowej za planowane przejazdy pociągów w przypadku odwołania pociągu w terminie krótszym niż 72 godziny przed planowym terminem realizacji.
- Inne zasady naliczania opłat za przewozy realizowane trasą okrężną. Przewoźnicy realizujący przewozy w ramach rocznego rozkładu ponoszą opłaty za dostęp do infrastruktury zgodnie z trasą zamówioną w rocznym rozkładzie jazdy, pomimo realizacji przejazdu trasą okrężną, która najczęściej jest trasą dłuższą.
- Refundacja kosztów uruchamiania komunikacji zastępczej. W przypadku wystąpienia ograniczeń w korzystaniu z infrastruktury kolejowej z przyczyn leżących po stronie PKP PLK S.A., przewoźnik może realizować przewozy osób z wykorzystaniem lądowych środków komunikacji zastępczej, dostosowanej do liczby podróżnych i wykorzystującej dostępne środki publicznego transportu zbiorowego. PKP PLK S.A. jest zobowiązana do zapłaty dodatkowych kosztów ponoszonych przez przewoźnika z tytułu prowadzenia komunikacji zastępczej. Uzasadniona wysokość refundacji kosztów uruchamiania komunikacji zastępczej została zdefiniowana jako różnica pomiędzy kosztami, które poniósłby przewoźnik w przypadku realizacji przejazdu bez jakichkolwiek ograniczeń w korzystaniu z infrastruktury kolejowej, powstałych z przyczyn leżących po stronie zarządcy, a udokumentowanymi kosztami ponoszonymi przy realizacji komunikacji zastępczej w ich pełnej wysokości.
- Kary za nienależytą realizację rozkładu jazdy pociągów. Przewoźnik może dochodzić od zarządcy infrastruktury kar za opóźnienie z przyczyn leżących po stronie zarządcy oraz innych przewoźników w wysokości 6,00 zł za 1 minutę opóźnienia pociągu. Zapłata kar nie pozbawia podmiotów prawa do dochodzenia odszkodowania – w granicach określonych w art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego – przewyższającego wysokość zastrzeżonych kar.
Prezes UTK zwrócił się ponadto do PKP PLK S.A. o rozważenie dodatkowych działań mających na celu zrekompensowanie strat przewoźnikom, których ruch pociągów uległ zakłóceniu, co umożliwiłoby obniżenie cen biletów.
Jednocześnie Prezes UTK wystąpił do przewoźników kolejowych, realizujących przewozy na trasie Skierniewice – Warszawa o rozważenie obniżenia cen biletów (o 50% w przypadku biletów jednorazowych i okresowych) na odcinku Warszawa – Łódź oraz pomiędzy wszystkimi stacjami, na których zatrzymują się pociągi. Rozwiązanie takie chociaż w małym stopniu zrekompensowałoby niedogodności dla pasażerów.
Ponadto Prezes UTK apeluje do przewoźników kolejowych i zarządcy infrastruktury o dołożenie wszelkich starań w celu przygotowywania kompleksowej informacji dla pasażerów o wszelkich zmianach w organizacji ruchu pociągów podczas prac modernizacyjnych.
Wszelkie działania Prezesa UTK zmierzają do niezwłocznej poprawy sytuacji wyeliminowania występujących nieprawidłowości.