Otwarty dostęp jest to uprawnienie do wykonywania kolejowych przewozów pasażerskich dla przewoźników nie posiadających podpisanej z organizatorem umowy o świadczenie usług publicznych. Uprawnienie to jest przyznawane na podstawie decyzji wydawanej przez Prezesa UTK. Szczegółowe informacje na temat wniosków zostały opublikowane w dziale Otwarty Dostęp Krajowy -> Powiadomienia.
30 grudnia 2016 r. weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw wprowadzająca nowe przepisy dotyczące przyznawania otwartego dostępu na danej trasie krajowej. Procedury przyznania otwartego dostępu nakładają na Prezesa UTK obowiązek badania równowagi ekonomicznej. Urząd ma wtedy sprawdzić, czy proponowane krajowe połączenie pasażerskie nie zagraża równowadze ekonomicznej umowy o świadczenie usług publicznych.
Podczas procedury badania równowagi ekonomicznej należy stosować przepisy rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) Nr 869/2014 z dnia 11 sierpnia 2014 r. w sprawie nowych kolejowych przewozów pasażerskich (Dz. Urz. UE. L. 239 z 12 sierpnia 2014 r., str. 1), dalej „rozporządzenie 869”, z wyłączeniem art. 13 i art. 14 tego rozporządzenia.
Zgodnie z art. 3 ust. 4 rozporządzenia 869, organ regulacyjny ma obowiązek opublikować złożone wnioski niezwłocznie po ich otrzymaniu na swojej stronie internetowej. Publikacja wniosków odbywa się z zastrzeżeniem informacji wrażliwych z handlowego punktu widzenia wnioskodawcy (tajemnica przedsiębiorcy).